Cirkel

Halverwege de jaren negentig bestudeerde ik in het lokaal van meneer Wetzer de ondergang van Macbeth. Over de verrader Cawdor lazen we: 

Nothing in his life
Became him like the leaving it

Een tekst die ook over Jim Morrison had kunnen gaan, wiens teksten me meer aanspraken dan het vrij onbegrijpelijke Engels van Shakespeare: 

Let's swim to the moon
Let's climb through the tide
Penetrate the evenin' that the
City sleeps to hide

Dertig jaar later zit ik weer in een lokaal met meneer Wetzer en we zijn weer met teksten bezig. Aspirant dorpsdichters en voormalige dorpsdichters werken samen aan gedichten, lezen voor, discussiëren. Aan het eind maakt meneer Wetzer de nieuwe dorpsdichter van Vught bekend. Hij looft mijn winnende gedicht 'Wat je lichaam weet' en benoemt de manier waarop ik het spelen van muziek in de eerste regels verwerkt heb. 

  Het heeft iets van een cirkel, als je een beetje met je ogen knijpt en van goede wil bent. 

Wat je lichaam weet 

Zoals noten zich in je vingers zingen
je handen een melodie blindelings vinden
zo kunnen een bankje, een speelterrein
voor altijd je lichaam binnendringen
 
Een weerhaak in je maag geslagen
een lijn die je het park inhaalt
je hart klopt feller, je mond valt droog
hier zaten jullie oog in oog
 
En verderop, het veldje achter
voor altijd in je vastgeroest
een rekstok in de schemering
haar handen die de stang omsloten
 
Je schommelt traag en stopt abrupt
zet je schrap in eigen schreden
je lichaam zal het nooit vergeten
pint je vast in tijdloos heden

Rentmeesterschap

En de Heere God nam de mens en zette hem

in de hof van Eden om
die te bewerken en te onderhouden.
 
Dat is dan toch ergens
misgegaan. Je hoeft alleen maar de weg
op te gaan. Dode egels tellen.
Die pootjes en die snuit
zo’n bolletje dat vermorzeld wordt.
 
Tijd om een oordeel te vellen.
 
Voor het gericht hoeven niet eens
de miljarden mishandelde varkens geteld.
Een blik op het asfalt volstaat
 
Mensheid: voorgoed ongeschikt verklaard.

Een belangrijke stem

Aisha M. schrijft columns

over lange blanke mannen
 
Ze ziet ze overal: op de werkvloer, in het park
 
Ze stellen nooit een vraag, of juist te veel
Ze staan lang om haar heen, of negeren haar
Ze dragen lange gele sokken
Ze zijn slecht in dates
Ze zijn middelmatig en komen ermee weg
Ze spreken geen straattaal, terwijl Aisha
zich juist zo fijn bij straattaal voelt
 
Waarom kan de wereld niet uit louter Aisha’s bestaan?
 
Vrouwen die ook zijn opgegroeid
in multicultureel Amsterdam
Die net zo praten als Aisha
 
Er zit weinig anders op
dan door te blijven schrijven
over lange blanke mannen en hun
lange gele sokken en hun
terugwijkende haargrens en hun
beroerde communicatie-skills
 
Aisha M. is een belangrijke stem
in het hedendaags debat.

Herkenning

Bij de neefjes op bezoek

Een paar maanden niet gezien

Ze leken me nog steeds te kennen

Ze gooiden een dino tegen de muur

Plak!

Tegen de muur

Ze legden een scheetkussen op een stoel

Prrt!

Dat bleef grappig

Ze renden achter een voetbal aan

Hier!

Dat ging vrij fanatiek

Maar het meeste herkende ik toch

in mijn nichtje

dat een indrukwekkende keel opzette

Telkens als iemand anders

haar boek wilde lezen

Voor eeuwig

Als de mensen zijn uitgekletst

Door donkere vensters naar buiten staren

Opent ze haar geluidloze laden

Om het nieuws van de dag in goud te bewaren

Plechtig beleden beloften

Giechelend geloken zwijgen

Waarna ze voor haar balie verschijnen

Verdwaasd onbeholpen grijnzen

Er was niets meer aan te beginnen

Hij moest wel door de knieën

Zij kent de verhalen uit haar hoofd

leeft van wat de toekomst belooft

In stilte tuurt ze door vergrotende glazen

Smeedt mooie praatjes tot edel metaal

Weet dat haar werk het ruimschoots zal winnen

van de mensen en hun overmoedige zinnen. 

Debat

Toen de film ‘Don’t look up’ een paar jaar geleden uitkwam, leek het me een wat vermoeiend progressief Amerikaans dram-project en daarom sloeg ik het even over. Inmiddels toch maar eens gekeken en ik moet zeggen, het viel me reuze mee. 

De film gaat over twee astronomen die ontdekken dat er een komeet op de aarde af raast die over zes maanden een einde aan al het leven zal maken. De Amerikaanse president (Meryl Streep) heeft eerst niet zoveel zin om veel met die informatie te doen, totdat ze in de problemen dreigt te raken door een seksschandaal en ze een afleiding nodig heeft.

   Streep is een van de acteurs die de film een niveautje hoger tillen. Ze is overduidelijk een Trump-karikatuur, waarbij het een slimme keuze is om voor een vrouwelijke versie te kiezen. Ook Cate Blanchett schittert als een door en door cynische presentatrice van een pathologisch opgewekte nieuwsshow.

  Er zitten een paar goede grappen in de film. Bijvoorbeeld als een van de astronomen, nadat ze voor de zoveelste keer door de FBI met een zak over haar hoofd is afgevoerd omdat ze te veel drukte maakt, besluit om terug te keren naar haar ouderlijk huis in Illinois. Als ze naar binnen wil, houden haar ouders angstvallig de hordeur dicht.
  ‘Geen politiek,’ waarschuwen ze hun dochter. ‘Wij zijn voor de banen die de komeet gaat creëren.’
  Tegen die tijd is er een hysterisch debat gaande tussen voorstanders van het opblazen van de komeet, tegenstanders van het opblazen (de komeet bevat waardevolle grondstoffen die nodig zijn om telefoontjes te maken) en mensen die überhaupt niet in het bestaan van de komeet geloven.
  Die laatste groep krijgt het wat lastiger als de komeet op een gegeven moment met het blote oog te zien is, maar daar hebben de politici die deze groep representeren een slimme oplossing voor: 

 ‘Don’t look up. Don’t believe the lies.’
  

  Het is satire met de subtiliteit van een kettingzaag, maar toch een stuk grappiger dan ik had verwacht.

Thema

Tijdens onze bedevaartstocht naar Bob Dylan waren we verzeild geraakt in een op Noord-Afrikaanse leest geschoeid Belgisch eettentje. Een jong meisje met een beige hoofddoek nam de bestellingen op. In een hoek schuin achter ons hingen een paar op Noord-Afrikaanse leest geschoeide jongens in een zithoek.

  

 ‘Hoeveel nummers heeft Dylan eigenlijk wel niet geschreven,’ vroeg iemand van ons Bob Dylangroepje.
  ‘Toch zeker wel vijfhonderd,’ meende ik. 

  Over een uurtje zouden we de oude bard zelf aan het werk zien.
  ‘Vijfhonderd nummers. Dat is een hoop materiaal.’
    

  Het kookgedeelte in het restaurant werd verzorgd door het jonge meisje met de hoofddoek en een vrouw van een jaar of veertig zonder hoofddoek, maar met priemende argusogen onder stevige wenkbrauwen. Met die argusogen volgde ze een jochie dat in de bediening werkte, maar dat vaak onderbrak om zijn matties in de zithoek ingewikkelde handjes te geven. Steeds als hij even die zithoek bezocht, werd hij ontvangen als een vriend die na een barre reis eindelijk weer thuis is gekomen.
  ‘Materiaal genoeg,’ zei ik. ‘Dylan is altijd wel weer boos op iemand, of verliefd.’
 
  Een brede jongen in een wijde broek maakte zich in slow-motion los van de zithoek en slofte naar de balie, waar het jonge meisje druk bezig was. Hij begon tegen haar te babbelen, maar ze moest er vooralsnog weinig van weten.
  ‘… nog steeds geen ring aan je vinger,’ ving ik op.
  Daarop draaide het meisje zich snel even om, wierp een gegeneerde blik de eetzaal in en maakte de jongen duidelijk dat hij op moest hoepelen. Veel indruk leek dat niet op hem te maken, maar dat veranderde toen de vrouw met de stevige wenkbrauwen zijn kant op marcheerde. Met een brede lach liet hij de balie weer los en sjokte terug naar zijn zithoek. Wat zingt Dylan ook alweer in ballad in plain D?
 
  In a young summer's youth I stole her away
  From her mother and sister, though close did they stay
 
Of je nu een twintigjarige Amerikaans-Joodse folkzanger in New York bent halverwege de vorige eeuw, of een Noord-Afrikaanse Belg in Antwerpen in 2024, er zijn altijd jonge meisjes en er zijn ook heel vaak schoonmoeders met argusogen die je wegen en te licht bevinden. 

  Zo zal er ook voor de jonge troubadours van de eenentwintigste eeuw altijd weer genoeg materiaal zijn, terwijl de thema's nauwelijks veranderen.