Een goed verhaal

RGB free, by lusi

In tegenstelling tot Simone van Saarloos was Zomergast Annejet van der Zijl redelijk goed te volgen. Ze hield min of meer een pleidooi voor het therapeutische schrijven en de helende kracht van een goed verhaal.
  Als journaliste was ze er niet in geïnteresseerd om het nieuws te brengen dat Bosniërs hoogstwaarschijnlijk hun eigen mensen hadden neergeknald, toen die in een rij op brood stonden te wachten.
  Blijkbaar verschil ik van mening met van der Zijl over wat een goed verhaal is, want veel beter dan het verhaal over die Bosniërs wordt het volgens mij niet.

  Van der Zijl leek me iemand die het heerlijk vind om zich in een verhalendeken te wikkelen en de absurditeit van de werkelijkheid zo niet onder ogen te hoeven komen.
  Dat is de kern van therapeutisch schrijven: er gebeurt iets 'onbevattelijks', iemand krijgt een vreselijke ziekte, takelt af, belandt in de goot, wat voor ellende dan ook, en door er een keurig verhaal van te maken schaaf je de harde randjes ervan af, je wikkelt een doekje om het bloeden heen, je geeft het gebeuren een kop en een staart en de compositie geeft een helende werking.

  Van der Zijl werd enthousiast over de manier waarop het verhaal over de slachtpartij van Breivik in een documentaire verteld werd, en daar zit precies het probleem. Je wordt enthousiast van het verhaal, we zijn allemaal suckers voor een goed verhaal, maar in de compositie zit meteen de ontsnapping: doordat je meedeint op de beats van een verhaal dringt het niet meer goed tot je door wat er eigenlijk gebeurt.
  Het verhaal sust je in slaap.

  Het is het eeuwige onbegrip tussen liefhebbers van lectuur en literatuur: de eersten willen een romantisch, spannend of sensationeel verhaal met een kop en een staart, een climax en een logische opbouw en afloop.
  Literatuur is er juist op gericht om al die logische verhalen waar we de hele dag onder bedolven worden zoveel mogelijk te slopen: het zijn doekjes voor het bloeden die je zicht op de werkelijkheid vertroebelen.
  Hoe meer je je bewust bent van de misleiding van goede verhalen, hoe scherper je ziet.

  Een schrijver als Grunberg laat het absurde en het zinloos gewelddadige dan ook vaak bijna uit het niets in zijn romans inbreken: het moet vooral niet te gezellig worden.
  Ik denk dat het ook geen toeval is dat een schrijver als Grunberg zich aangetrokken voelt tot (oorlogs) journalistiek. Wat hij in zijn romans probeert te tonen (een vader die zijn dochter vermoordt omdat ze hem dreigt te ontsnappen) komt aardig in de buurt van de werkelijkheid als we alle verhalensluiers wegtrekken (Bosniërs die hun eigen mensen beschieten omdat ze dat publicitair goed uitkomt).

  Maar je kan er natuurlijk ook voor kiezen om met een dekentje op de bank weg te dromen bij Omar Sharif als Dr. Zhivago en om dat cynische nieuws over die schietende Bosniërs maar even te negeren.
  Journalistiek toont de waarheid van de werkelijkheid, literatuur toont de waarheid van het leven en lectuur laat je wegdoezelen bij een mooie compositie, zodat je nooit zult weten wat je werkelijk hebt meegemaakt.